Neformalna grupa „Zaštitimo reke Prijepolja“ uputila je zvaničan zahtev Skupštini opštine Prijepolje, odbornicima, članovima Opštinskog veća, predsedniku Opštine, njegovim pomoćnicima i zameniku predsednika za zabranu izgradnje malih hidroelektrana (MHE) na teritoriji opštine.
U peticiji se od Skupštine opštine traži pokretanje rasprave i uvođenje trajnog moratorijuma na izgradnju MHE, kao i izmene i dopune Prostornog plana opštine Prijepolje i Plana detaljne regulacije Prijepolja i Brodareva. Ove izmene se odnose na zabranu gradnje MHE na lokacijama određenim tim dokumentima.
Damir Bećirbašić, član Neformalne grupe, istakao je da nema koristi od izgradnje MHE osim za investitore.
„Što se tiče energetike, doprinos struje izgrađenih hidroelektrana na reci Gračanici je zanemarljiv, svega 0,005% od ukupne proizvodnje struje u Srbiji. Čak i Odbor za energetiku SANU smatra da MHE nisu poželjne za energetski sistem,“ naveo je Bećirbašić, ukazujući na činjenicu da gubici na mreži (zbog krađe struje i loše infrastrukture) iznose čak 11,72%, što je 2000 puta više od proizvodnje jedne prosečne MHE.
Bećirbašić je takođe govorio o finansijskoj neisplativosti MHE:
„U periodu od 2018. do 2022. godine, opština Prijepolje je od jedne elektrane dobijala samo 182€ godišnje, dok su vlasnici tih elektrana ostvarivali profit od oko 250.000€ godišnje.“
Neformalna grupa je dobila i mišljenje Instituta za biološka istraživanja „Siniša Stanković“, koji je od nacionalnog značaja za Republiku Srbiju. Institut je potvrdio da je neprihvatljivo graditi MHE na slivu reke Lim, jer bi to dovelo do uništavanja živog sveta.
Tokom prošle godine, grupa je prikupila dokaze o uništavanju reke Gračanice: fotografije, snimke, izveštaj Inspekcije i izveštaje istraživača koji rade monitoring posebnih staništa, potvrđujući da u delu reke gde postoje hidroelektrane nije pronađena nijedna riba.
„Nezadovoljstvo građana je veliko. Oni žele slobodne reke, razvoj održivog turizma i korišćenje reka za poljoprivredu i organsku proizvodnju hrane“, zaključio je Bećirbašić.
Peticiju je izradio pravni tim organizacije Polekol i inicijative Pravo na vodu, koji ima dugogodišnje iskustvo u sličnim aktivnostima.
Pre predaje peticije, u subotu, 28. septembra, grupa je organizovala uličnu akciju „Da reke Prijepolja slobodno teku“ ispred Muzeja u Prijepolju, sa ciljem podizanja svesti o važnosti očuvanja prirodnih resursa.
Tatjana Dragutinović, članica grupe, izrazila je zadovoljstvo odazivom građana na inicijativu.
„Ovo je još jedan apel lokalnim vlastima da se uvede moratorijum na izgradnju MHE. Pozivam sve građane da odu do reke Gračanice i vide kako izgledaju tri MHE koje su potpuno isušile korito reke“, izjavila je Dragutinović.
Tokom akcije, grupa je prikupila preko 70 poruka podrške za zaštitu reka Prijepolja, ispisanih na razglednicama sa motivom uništene reke Gračanice, koje su simbolično predate opštinskim vlastima zajedno sa peticijom.
Pozivamo sve građane da nam se pridruže u borbi za očuvanje reka Prijepolja i zahvaljujemo svima koji su do sada pružili podršku!